Làm XNK thì chắc hẳn các bạn sẽ gặp rất nhiều thông tin văn bản liên quan đến hải quan, chính sách, hướng dẫn... Do khối lượng văn bản này cực nhiều nên sẽ có trường hợp gây ra tranh cãi, mà một trong những tranh cãi đó là tính hiệu lực của văn bản. Nên admin cũng cố gắng mày mò tìm hiểu để có thể xem xét rằng khi nào một văn bản sẽ hết hiệu lực, và khi nó hết hiệu lực thì có kéo theo các văn bản dẫn chiếu nó có hết hiệu lực không.
1/ Đầu tiên chúng ta phải biết được rằng, các văn bản mà chúng ta tiếp xúc hằng ngày đều là văn bản luật hay còn gọi là văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL), và chúng ta cần phải biết VBQPPL là gồm những văn bản nào. Căn cứ theo Điều 4 Luật số 80/2015/QH13, được sửa đổi, bổ sung tại Khoản 1 Điều 1 Luật 63/2020/QH14 thì VBQPPL gồm:
1. Hiến pháp.
2. Bộ luật, luật (sau đây gọi chung là luật), nghị quyết của Quốc hội.
3. Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội với Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; nghị quyết liên tịch giữa Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
4. Lệnh, quyết định của Chủ tịch nước.
5. Nghị định của Chính phủ; nghị quyết liên tịch giữa Chính phủ với Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
6. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
7. Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
8. Thông tư của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; thông tư của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ; quyết định của Tổng Kiểm toán nhà nước.
8a. Thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tổng Kiểm toán nhà nước, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Không ban hành thông tư liên tịch giữa Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.
9. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh).
10. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
11. Văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
12. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi chung là cấp huyện).
13. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp huyện.
14. Nghị quyết của Hội đồng nhân dân xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã).
15. Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.
2/ Thứ hai chúng ta sẽ xác định khi nào văn bản hết hiệu lực, căn cứ vào Điều 154 Luật số 80/2015/QH13 quy định một văn bản quy phạm phát luật hết hiệu lực khi:
1. Hết thời hạn có hiệu lực đã được quy định trong văn bản.
2. Được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế bằng văn bản quy phạm pháp luật mới của chính cơ quan nhà nước đã ban hành văn bản đó.
3. Bị bãi bỏ bằng một văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
4. Văn bản quy phạm pháp luật hết hiệu lực thì văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết thi hành văn bản đó cũng đồng thời hết hiệu lực.
3/ Trong quá trình thực hiện thì việc áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật sẽ được thực hiện theo Điều 156 Luật số 80/2015/QH13 như sau:
1. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực. Trong trường hợp quy định của văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó.
2. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
3. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.
4. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra, trước ngày văn bản có hiệu lực thì áp dụng văn bản mới.
5. Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.
4/ Và khi một VBQPPL hết hiệu lực thì các văn bản bên dưới văn bản đó sẽ như thế nào?
Lúc này chúng ta có 2 trường hợp cần xét:
1. Văn bản bên dưới là một VBQPPL (được nói rõ tại Khoản 1 Điều 11 Luật số 80/2015/QH13 và có Công văn 1140/BTP-VĐCXDPL ngày 16/4/2021 của Bộ Tư pháp), hay còn gọi là văn bản quy định chi tiết, căn cứ vào Khoản 4 Điều 154 Luật số 80/2015/QH13 và Khoản 2 Điều 38 Nghị định 34/2016/NĐ-CP thì SẼ HẾT HIỆU LỰC KHI VBQPPL HẾT HIỆU LỰC.
Ví dụ: Thông tư 01 quy định chi tiết Nghị định 01 thì
- Nghị định 01 hết hiệu lực 1 phần thì nội dung trong Thông tư 01 có liên quan đến phần hết hiệu lực của Nghị định 01 sẽ hết hiệu lực.
- Nghị định 01 hết hiệu lực thì Thông tư 01 sẽ hết hiệu lực.
2. Văn bản bên dưới là một văn bản áp dụng luật (không phải VBQPPL), ví dụ như công văn hướng dẫn, quyết định, thông báo... thì căn cứ thông tin như sau:
+ Hướng dẫn về văn bản áp dụng luật.
+ Hiệu lực của VBQPPL đã đề cập ở trên.
Từ đó thấy rằng hiệu lực văn bản áp dụng luật là mang tính thời điểm và có liên quan mật thiết đến hiệu lực VBQPPL mà nó áp dụng, do đó có thể nói rằng hiệu lực của văn bản áp dụng luật cũng sẽ hết khi VBQPPL mà nó áp dụng hết hiệu lực.
Ví dụ: Năm 2021, công văn TCHQ hướng dẫn mặt hàng A thuộc mã HS phâm nhóm 840320, tuy nhiên năm 2022 thì Biểu thuế thay đổi, lúc này mặt hàng A thuộc mã HS phân nhóm 840330, DN không thể lấy công văn năm 2021 ra để áp lại mã HS phân nhóm 840320 được.
Tham khảo từ Mr Nguyễn Lý Trường An.
- CÁC VĂN BẢN PHÁP LUẬT HƯỚNG DẪN VỀ QUY TẮC XUẤT XỨ HÀNG HOÁ THEO CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO MÀ VIỆT NAM ĐÃ KÝ KẾT.
- TỔNG HỢP CÁC VĂN BẢN NGHIỆP VỤ THỰC HIỆN THỦ TỤC HẢI QUAN, XUẤT NHẬP KHẨU, KIỂM TRA CHUYÊN NGÀNH.
- Hướng dẫn sử dụng Bảng mã loại hình xuất khẩu, nhập khẩu theo Quyết định 1357/QĐ-TCHQ có hiệu lực kể từ ngày 01/6/2021.
- CẨM NANG KIỂM TRA GIẤY CHỨNG NHẬN XUẤT XỨ HÀNG HÓA NHẬP KHẨU.