Giống như tất cả các lĩnh vực khác, ngành hàng hải phải đối mặt với một hiện trạng chưa từng có; cho dù thành công hay không, ngành vẫn tồn tại (survive), chứng tỏ sức mạnh của tinh thần đồng đội và tinh thần đoàn kết (teamwork and solidarity).
Hãy cùng nhìn lại những sự kiện định hình ngành Hàng Hải vào năm 2020:
1. Đại dịch COVID-19: mối đe dọa mới (COVID-19 pandemic: a new threat)
Từng là mối đe dọa trong một bộ phim Hollywood, nay đã trở thành hiện thực (it became a reality), coronavirus đã lan ra toàn cầu (spread around the globe). Sự bùng phát đã chứng kiến một số lượng lớn người chết xảy ra trên toàn thế giới và WHO đã tuyên bố COVID-19 là đại dịch vào ngày 12 tháng 3.
Nhìn chung, ngành hàng hải tiếp tục vật lộn với những hệ lụy của đại dịch trên nhiều mặt.
Ví dụ, COVID-19 đã làm gián đoạn các cuộc kiểm tra định kỳ trên tàu và hiện đang tìm kiếm các giải pháp thay thế như kiểm tra từ xa (remote inspections). Hơn nữa, thay đổi thuyền viên là một vấn đề then chốt vẫn chưa được giải quyết (not resolved yet); nhiều thuyền viên phải đối mặt với những trở ngại ngăn cản việc hồi hương của họ (repatriation), đồng nghĩa với việc các vấn đề sức khỏe tinh thần ngày càng tăng.
2. Khủng hoảng thay đổi thuyền viên: Hành động của Ngành (Crew change crisis: Industry takes action)
Các lệnh cấm của các chính phủ sau khi bùng phát COVID-19 khiến hàng nghìn thuyền viên bị cách ly trên tàu, không thể trở về nhà, ngay cả khi hợp đồng của họ đã kết thúc. Ngay từ những ngày đầu của cuộc cấm vận toàn cầu (the global lockdown), Tổng thư ký IMO Kitack Lim đã yêu cầu LHQ ủng hộ, kêu gọi các chính phủ tuyên bố thuyền viên và những người lao động hàng hải quan trọng khác là “nhân viên chủ chốt”, để bảo vệ dòng chảy thương mại toàn cầu.
Đặc biệt, IMO đã ban hành Thông tư số 42044/ bổ sung.14 bao gồm khuyến nghị khuôn khổ các giao thức để đảm bảo sự thay đổi và đi lại an toàn của thuyền viên trong đại dịch COVID-19.
Một số hành động chính của ngành bao gồm:
Ủy ban châu Âu đề xuất các nước thành viên chỉ định một số cảng trong Liên minh thay đổi thuyền viên nhanh chóng (fast-track crew changes).
Các tổ chức ITF (Liên đoàn công nhân vận tải Quốc Tế), ETF (Liên đoàn công nhân vận tải Châu Âu), tổ chức Nautilus International, INTERCARGO, IFSMA, ISWAN, ECSA, tất cả đều nhiều lần tuyên bố tầm quan trọng của các chính phủ trong việc cho phép thuyền viên hồi hương.
Vào tháng 5/2020, InterManager (Hiệp hội quản lý tàu quốc tế) ra mắt Câu lạc bộ “Maritime Champions Club” để ghi nhận những nỗ lực hồi hương của thủy thủ đoàn.
IMO đã đưa ra một lộ trình 12 bước cho 174 quốc gia thành viên để đảm bảo sự di chuyển an toàn của các thuyền viên và cho phép một số trường hợp miễn trừ gia nhập hoặc rời tàu, vào đầu tháng 5.
Vào ngày Thuyền Viên Quốc Tế - Day of Seafarer năm nay, 25 tháng 6, đã tri ân, lan truyền thông điệp trên các phương tiện truyền thông xã hội với hashtag #SeafarersAreKeyWorkers.
Vào cuối tháng 11, các tổ chức vận chuyển lớn đã gửi một bức thư ngỏ tới ông chủ Amazon, Jeff Bezos, kêu gọi ông đứng ra bảo vệ 400.000 thuyền viên bị mắc kẹt trên biển:
3. Các công cụ kỹ thuật số đang phát triển (Digital tools on the rise)
Nhiều hiệp hội phân loại, bao gồm DNV GL và Bureau Veritas, hiện đang sử dụng công nghệ để thực hiện các cuộc kiểm tra và khảo sát từ xa. Tương tự, tổ chức ABS đầu tiên đã đưa ra mười phương án khảo sát từ xa, với tổng số 28 cuộc khảo sát và đánh giá có thể được thực hiện từ xa, để hỗ trợ ngành trong môi trường đầy thách thức này. USCG (tư lệnh lực lượng tuần duyên Mỹ) đã đưa ra hướng dẫn kiểm soát của chính quyền cảng (PSC), đảm bảo rằng chuỗi cung ứng vẫn mở, các cuộc khảo sát tàu được tiến hành và các chứng chỉ liên quan được cấp. Một giải pháp khác đã ra mắt và được ngành vận tải biển hoan nghênh rộng rãi là chứng chỉ số (the digital certificates).
4. Vận tải biển là một phần của EU ETS (Shipping is now part of EU ETS)
Vận tải biển vẫn là lĩnh vực duy nhất không có cam kết cụ thể của EU về giảm khí nhà kính; tuy nhiên việc bổ nhiệm Ursula von der Leyen làm Chủ tịch Ủy ban châu Âu mới, đã đánh dấu sự khởi đầu chính thức của các cuộc đàm phán về việc đưa vận tải biển vào EU ETS (hệ thống thương mại khí nhà kính liên minh châu Âu). Vào tháng 9, Nghị viện châu Âu đã bỏ phiếu ủng hộ việc đưa lượng phát thải KNK từ ngành vận tải biển vào EU ETS từ ngày 1 tháng 1 năm 2022 và đặt mục tiêu mới là giảm 40% lượng CO2 vào năm 2030.
5. Vụ nổ kinh hoàng ở cảng Beirut (Shocking explosion in Beirut port)
Vào ngày 04/08/2020, một vụ nổ đã xé toạc cảng Beirut, khiến ít nhất 204 người chết, 6.500 người bị thương và ước tính 300.000 người mất nhà cửa. Một lô hàng 2.750 tấn amoni nitrat (do chính quyền Lebanon tịch thu từ con tàu bỏ hoang MV Rhosus) đã lưu trữ trong một nhà kho mà không có các biện pháp an toàn thích hợp nào trong suốt sáu năm. Ngân hàng Thế giới ước tính thiệt hại khoảng 4,6 tỷ USD.
6. Sự cố tràn dầu ở Wakashio (Wakashio oil spill)
Vào ngày 25/07/2020, tàu sân bay chở hàng rời mang cờ Panama MV Wakashio đang đi từ Trung Quốc đến Brazil, khi nó mắc cạn trên một rạn san hô ngoài khơi Pointe d'Esny, phía nam Mauritius, ở Ấn Độ Dương. Vài ngày sau, con tàu bắt đầu bị rò rỉ dầu nhiên liệu cho đến khi nó bị hỏng một nửa vào giữa tháng Tám. Ước tính có khoảng 1.000 tấn dầu tràn ra biển, gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường tồi tệ nhất trong khu vực. Khoảng 15 km bờ biển đã bị ảnh hưởng bởi vụ tràn có thể ảnh hưởng đến Mauritius và nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch của nó trong nhiều thập kỷ. Thuyền trưởng 58 tuổi của con tàu đã bị chính quyền địa phương bắt giữ và các báo cáo nói rằng ông có thể phải đối mặt với án tù 60 năm vì không điều hướng con tàu một cách an toàn trong vùng biển Mauritius.
Trong khi đó, vụ việc đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông đến nỗi Cơ quan đăng ký tàu biển Panama đã đưa ra một tuyên bố dài 3 trang bảo vệ các hoạt động của mình và bác bỏ tuyên bố rằng họ gắn cờ "tàu có nguồn gốc không rõ ràng" (“vessels of dubious origin”).
Vào tháng 12, MOL tuyên bố rằng nguyên nhân có thể xảy ra của sự cố là hành vi thiếu an toàn của thủy thủ đoàn do quá tự tin bắt nguồn từ sự tự mãn (overconfidence that stems from complacence) và đã ban hành một số biện pháp an toàn để ngăn chặn những sự cố như vậy trong tương lai.
7. Các vụ bắt cóc thuyền viên ngoài khơi gia tăng ở Tây Phi (Crew kidnappings increase off West Africa)
Các cuộc tấn công bạo lực nhằm vào tàu và thủy thủ đoàn gia tăng vào năm 2020, với 77 thuyền viên bị bắt làm con tin hoặc bắt cóc đòi tiền chuộc kể từ tháng Giêng, theo báo cáo của IMB Piracy vào tháng Sáu. Vịnh Guinea ngoài khơi Tây Phi ngày càng nguy hiểm cho hàng hải thương mại, chiếm hơn 90% các vụ bắt cóc hàng hải trên toàn thế giới. Trong khi đó, các vụ cướp tàu đang ở mức thấp nhất kể từ năm 1993. Nhìn chung, Trung tâm Báo cáo Cướp biển của IMB (PRC) đã ghi nhận 98 vụ cướp biển và cướp có vũ trang trong nửa đầu năm 2020, tăng từ 78 vụ trong quý 2 năm 2019.
8. Khởi động dự án khử cacbon mới (New decarbonization project launched)
IMO cùng với MPA Singapore đã giới thiệu “NextGEN”, một khái niệm cho một “hệ sinh thái toàn cầu” hợp tác về các sáng kiến khử cacbon trên biển. Mục đích là để tạo điều kiện chia sẻ thông tin về các sáng kiến khử cacbon giữa các bên liên quan, đồng thời tạo ra các mạng lưới và nền tảng quan trọng để hợp tác.
9. Những con tàu chạy bằng LNG (khí hóa lỏng) lớn nhất thế giới được đặt tên (World’s largest LNG vessels named)
Tàu boongke LNG lớn nhất thế giới đã chính thức được đặt tên trong một buổi lễ được tổ chức ở Rotterdam, vào ngày 18/09/2020.
Tàu GTT Mark III Flex 18.600 m³ đã được đặt tên là “Gas Agility”. Ngoài ra, CMA CGM Jacques Saade, con tàu container chạy bằng LNG lớn nhất, đã gia nhập đội tàu của CMA CGM Group, sau buổi lễ đặt tên.
10. IMO tiến lên phía trước với sự hiện đại hóa GMDSS (IMO moves forward with GMDSS modernization)
Trong phiên họp thứ 7 của Tiểu ban về Điều hướng, Thông tin liên lạc và Tìm kiếm Cứu nạn (NCSR 7), diễn ra vào ngày 15-24 tháng 1, IMO đã hoàn thiện dự thảo sửa đổi SOLAS để hiện đại hóa GMDSS (Global Maritime Distress and Safety System- Hệ thống thông tin an toàn và cứu nạn hàng hải toàn cầu), một công cụ quan trọng cho SAR trên biển.
11. Singapore vẫn là trung tâm hàng hải hàng đầu (Singapore remains top maritime centre)
Theo Chỉ số Phát triển do Trung tâm Vận chuyển Quốc tế Tân Hoa xã-Baltic, công bố vào tháng 7, Singapore đứng đầu danh sách (năm thứ 7 liên tiếp) tiếp theo là London, Thượng Hải, Hồng Kông và Dubai.
12. Công bố ngày mới cho chiến dịch CIC (New dates for CIC announced)
Do đại dịch, Paris MoU và Tokyo MoU đã quyết định hoãn CIC –chiến dịch kiểm tra tập trung (Concentrated Inspection Campaign)cho năm 2020. Do đó, lịch trình cho CIC trong những năm tới sẽ là:
2020 - Không có CIC
2021 - CIC về tính ổn định (nói chung)
2022 - CIC trên STCW
2023 - CIC về an toàn cháy nổ
13. Nguyên tắc bảo mật mạng Phiên bản 4.0 hiện đã có sẵn (Cyber security guidelines Version 4.0 now available)
Khi chúng ta đếm ngược đến năm 2021, báo hiệu một kỷ nguyên mới cho các nhà khai thác tàu kể từ ngày 1 tháng 1, an ninh mạng sẽ được đưa vào SMS, theo Yêu cầu của IMO, ngành công nghiệp đã công bố hướng dẫn cập nhật về mạng cho tàu thuyền.
14. Thảm họa rơi mất container trên tàu ONE APUS
Dù đã đến tháng cuối cùng của năm 2020, nhưng ngành Logistics vẫn phải đón nhận thêm một tin sốc: Gần 1.900 container bị sập trên tàu ONE Apus, một con số kỷ lục trong lịch sử.
Thảm họa này một lần nữa gợi nhắc các rủi ro mà tàu container, hàng hóa và thủy thủ đoàn có thể gặp phải trên hành trình xuyên đại dương. Gia tốc tác động lên tàu bao gồm cả chuyển động dọc thân tàu, thẳng đứng và chuyển động ngang, tất cả tạo thành 6 trường hợp nghiêng lắc khác nhau, khiến kế hoạch xếp hàng và chằng buộc phải luôn đúng quy cách.
VLM tổng hợp từ safety4sea.