Trên các tuyến đường vận chuyển hàng hóa ra vào Cảng Cát Lái, nơi chiếm khoảng 80% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu mấy ngày qua - họat động nhộn nhịp về đêm. Các tài xế xe tải tận dụng lúc lực lượng tuần tra về nghỉ - mới “dám” chuyển hàng ra vào cảng. Chuyến hàng nào không kịp vận chuyển trong đêm thì “án binh bất động”. Điều này đã khiến cho hàng hóa bị kẹt tại Cảng Cát Lái ngày càng nhiều. Tình trạng này sẽ tiếp tục diễn ra với mức độ nghiêm trọng hơn, hàng hóa sẽ còn dồn tại các cảng nhiều hơn nữa, nếu như Bộ GTVT chưa có những điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật cho phù hợp thực tế.
Bộ GTVT và Cục Đăng kiểm: Bất nhất về xử phạt theo Thông tư 07/2010/TT-BGTVT, được sửa đổi và bổ sung ở Thông tư 03/2011/TT-BGTVT hay theo thông số kỹ thuật đã ghi trong Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường của ô tô đầu kéo container và sơ mi rơ moóc.
Bộ GTVT đã ban hành Thông tư số 03/2011/TT-BGTVT ngày 11/2/2011 sửa đổi bổ sung Thông tư số 07/2010/TT-BGTVT ngày 11/02/2010 của Bộ trưởng Bộ GTVT. Theo đó, Bộ GTVT cho phép: xe tổ hợp đầu kéo kéo sơmi rơmoóc càng nhiều trục thì tổng trọng tải càng lớn và mức giới hạn tổng trọng tải cả hàng hóa và phương tiện tối đa được 48 tấn đối với xe tổ hợp có 6 trục trở lên.
Nhưng theo quy định của Cục Đăng Kiểm Việt Nam hiện nay, sơmi rơmoóc chuyên dụng được ghi nhận trong sổ kiểm định cho phép kéo theo khối lượng hàng hóa có tải trọng chỉ từ 19 tấn (kiểm định năm 2007 đối với sơmi rơmoóc hiệu Chien You và hiệu Tân Thanh ) đến 23 tấn (kiểm định năm 2008 đối với sơmi rơmoóc hiệu Chien You, hiệu Tân Thanh).
Thực tế, hiện nay ở nước ta, hầu hết số container đóng hàng xuất nhập khẩu có trọng lượng đều cao hơn quy định trên của Cục Đăng kiểm. Theo tiêu chuẩn chung về giới hạn xếp hàng của các hãng tàu biển trên thế giới, trọng lượng hàng hóa của container đều có tổng trọng lượng tối đa là 32,48 tấn đối với container 20 feet hoặc container 40 feet. Tuy có tải trọng lớn hơn quy định của Cục Đăng kiểm, nhưng khi vận chuyển bằng đường bộ, các doanh nghiệp vận tải đã dùng tổ hợp sơmi rơmoóc nhiều trục để vận chuyển, nên trọng lượng của các container sẽ chia đều cho các trục. Vì thế, xét theo quy định của Thông tư số 03/2011 thì DN không vi phạm quá tải, nhưng nếu theo quy định của Cục Đăng kiểm Việt Nam thì các doanh nghiệp đã vi phạm.
Xe container bắt buộc vi phạm biển báo cầu đường.
Tương tự, các quy định về tải trọng cầu đường bộ hiện nay vẫn còn gắn biển báo tính theo tổng trọng lượng cả xe và hàng tối đa không quá 30 tấn - mà không chú ý đến số lượng trục chuyên chở container, theo như Thông tư 03/2011/TT Bộ GTVT đã quy định. Do vậy, gần như 100% xe tổ hợp đầu kéo chở container đều vi phạm về lỗi quá tải trọng cầu.
Bộ GTVT nên xem xét sửa đổi những quy định về tải trọng trục làm cơ sở cho Cục Đăng Kiểm VN thay đổi nội dung đăng kiểm.
Các lực lượng thi hành như Thanh tra giao thông, Cảnh sát Giao thông vẫn căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành để ra quyết định xử phạt đối với các xe tổ hợp đầu kéo chở container (trong lúc tổng trọng lượng cả xe và hàng chưa vượt quá 44 tấn hoặc 48 tấn theo quy định cho phép tại Thông tư 03/2011/TT-BGTVT. Đây thực sự là điều gây rất nhiều bức xúc cho cộng đồng các doanh nghiệp vận tải hàng hóa bằng container trong suốt thời gian qua vì: thứ nhất, mức chế tài xử phạt rất nặng, thứ hai là họ cảm thấy bị xử phạt “oan ức” vì không phải lỗi cố ý của họ chở quá tải mà chủ yếu là rơi vào tình trạng bất khả kháng không thể làm khác được do quy định của pháp luật.
Như vậy, nếu căn cứ vào biển báo tải trọng cầu hiện nay và căn cứ vào quy định của Cục Đăng Kiểm Việt Nam thì có khi chỉ xác xe - khi đi qua cầu cũng đã bị phạt quá tải mà chưa cần chở bất kỳ hàng hóa nào.
Vận chuyển hàng hóa là một trong những khâu quan trong trong chuỗi logistics. Nếu bị “nghẽn” ở khâu vận chuyển thì tất cả các khâu khác trong chuỗi này sẽ bị ngưng trệ và có tác động không tốt đến phát triển kinh tế - xã hội. Bộ GTVT cần xem lại những bất cập để điều chỉnh hỗ trợ doanh nghiệp và để chủ trương “siết” xe quá khổ đảm bảo đúng đối tượng...
Cần thay đổi nội dung đăng kiểm
Từ thực tế trên, thiết nghĩ Bộ GTVT nên xem xét sửa đổi những quy định về tải trọng trục làm cơ sở cho Cục Đăng Kiểm VN thay đổi nội dung đăng kiểm theo hướng như sau:
Trong Giấy chứng nhận chất lượng xe nhập khẩu hoặc Giấy chứng nhận chất lượng của các DN sản xuất trong nước, ngành chức năng chỉ ghi tải trọng thực và sức kéo thực của xe cơ giới, không ghi tiêu chuẩn được phép tham gia lưu thông. Tiêu chuẩn lưu thông sẽ do các Trung tâm đăng kiểm căn cứ vào các quy định khác của pháp luật để ghi trong Sổ đăng kiểm. Sửa đổi việc này sẽ đưa công tác đăng kiểm đi đúng hướng, đúng chức năng của mình đồng thời tạo điều kiện cho các DN vận tải có cơ sở để xin nâng tải trọng của phương tiện lên khi hạ tầng giao thông phát triển hơn. Điều này vừa phù hợp với xu hướng chung, vừa đảm bảo cho DN vận tải khai thác tối đa năng lực vận tải của phương tiện để phục vụ cho việc kinh doanh, tránh tình trạng bất cập như hiện nay.
Ngoài ra, Cục Kiểm định cần ghi nhận sức kéo của phương tiện, thiết bị trong sổ kiểm định sao cho xe tổ hợp đầu kéo chuyên dụng kéo sơmi rơmoóc chuyên dụng loại hai trục phải chở được một container loại 20 hoặc 40 có tải trọng tối đa 32,48 tấn theo tiêu chuẩn chung của thế giới. Điều này là hoàn toàn phù hợp với tải trọng thiết kế của nhà sản xuất cả trong và ngoài nước đang phổ biến sản xuất loại sơmi rơmoóc hai trục (mỗi trục chịu tải được 13 tấn), cộng với khả năng chịu tải của “trục 1” thường được gọi là chốt kéo (Kingpin) gác lên mâm đỡ của đầu kéo là 10 tấn. Như vậy, căn cứ vào tiêu chuẩn thiết kế kỹ thuật của nhà sản xuất thì loại sơmi rơmoóc hai trục có khả năng chịu tải kéo theo được 36 tấn hàng (hiện nay Cục Đăng Kiểm VN chỉ giới hạn tải trọng từ 19 đến 26 tấn).
Đối với biển báo cầu đường, cần thay đổi biển báo tải trọng cầu đường bộ theo quy định hiện hành là “Tính tổng trọng tải cả hàng và xe” sang quy định mới là tính theo trục xe và cụm trục xe như cầu Tân Thuận 1 tại TP HCM đang áp dụng. Những cầu đường bộ cũ thì ngoài gắn biển báo quy định về tải trọng trục xe phải gắn thêm biển báo về khoảng cách giữa các xe để giới hạn tổng tải trọng tác động lên cầu.
Xe container không được qua cầu, trách nhiệm thuộc về ai?
Toàn bộ hệ thống cầu đường bộ của Việt Nam, ngay cả những cây cầu hiện đại vừa mới đưa vào khai thác, cũng không có cầu nào cắm biển tải trọng lớn hơn 30 tấn. Điều này có nghĩa là, một tỉ lệ rất lớn phương tiện vận tải hàng hóa của nền kinh tế, trong đó gần như toàn bộ những xe container chở hàng rời thông thường không được lưu thông. dư luận hiện nay cho rằng nguyên nhân cơ bản là do cục đường bộ VN hiểu và thực hiện chưa đúng với quyết định về vấn đề này của bộ GTVT.
Tải trọng một xe đầu kéo container hàng là bao nhiêu?
Một xe container chở hàng thông thường gồm có phần đầu kéo, rơmooc, thùng container và hàng chứa trong container. Theo tiêu chuẩn quốc tế, tải trọng 1 đầu kéo là 8,9 tấn, rơmooc (loại rơmooc sàn) là 7,5 tấn, hoặc 5, 5 tấn (loại rơmooc xương), thùng container 4 tấn, trọng lượng hàng được phép chưa trong 1 container loại 20 feet lên đến 21 tấn, hàng được chứa trong con tainer loại 40feet được phép lên đến 27 tấn. Như vậy 1 xe container chở hàng thông thường sẽ có tổng tải trọng lên đến 40 - 50 tấn.
Khi nhập khẩu vào Việt Nam, giấy tờ hải quan đi kèm theo xe xác nhận tải trọng nhà thiết kế cho phép, đối với loại xe đầu kéo thông thường hiện nay như Hyundai đầu kéo 3 trục (xe 2 cầu) được phép kéo đến 54 tấn. Như vậy có nghĩa là nhà sản xuất xe cho phép 1 xe đầu kéo container có thể có tổng tải trọng lên đến:
8,9 tấn+ 54 tấn = 62,9 tấn.
Khi đơn vị kinh doanh vận tải, mang xe đi đăng kiểm lần đầu, loại xe đầu kéo của Hyundai này (xe mới, đi đăng kiểm lần đầu), cơ quan đăng kiểm chỉ cho phép kéo theo tối đa đến 41,5 tấn, tức là giảm đi rất nhiều so với năng lực thiết kế cho phép. Dù như vậy, theo cấp phép của cơ quan đăng kiểm Việt Nam, tổng trọng tải xe cũng được phép lên đến:
8,9 tấn + 41,5 tấn = 50,4 tấn.
Thực tế, các đơn vị kinh doanh vận tải cho biết, khi vận chuyển hàng hóa, loại hàng như thiết bị máy móc của nhà máy điện, nhà máy ximăng, nhà máy bia thường rất nặng, có những thiết bị không thể tháo rời lên đến trên 50 tấn là chuyện thường.
Hàng vận chuyển bằng container, có một số loại hàng tiêu dùng như xe máy nguyên chiếc đóng đúng quy cách vào 1 container loại 40feet kể cả thùng conttainer lên đến 26 tấn (hàng 22 tấn), hoặc hàng bông vải sợi lên đến 28 tấn (hàng 24 tấn), hàng đông lạnh lên đến 31 tấn (hàng 27 tấn). Như vậy nằm trong phạm vi cho phép theo quy định của quốc tế đối với vận chuyển hàng bằng container
Chịu tải cho phép của cầu đường là bao nhiêu?
Theo Điều 6 Quy định về giới hạn xếp hàng bộ” ban hành kèm theo Quyết định số 60/2007/QĐ-BGTVT Bộ trưởng Bộ GTVT. Bộ GTVT công bố tải trọng cho phép trên 32 tuyến đường bộ quốc gia (tổng số 80 tuyến QL) đã được cải tạo nâng cấp đồng bộ, bao gồm trên 7.300km (tổng số 17.300km), là:
- Đối với trục đơn: từ 10 tấn trở xuống;
- Đối với trục kép và trục ba, tùy thuộc vào khoảng cách của 2 tâm trục liền kề (tùy thuộc các loại xe khác nhau), tải trọng cho phép là 11tấn, 16 tấn, hoặc 18 tấn (trục đơn) và 21 tấn hoặc 24 tấn (trục ba). Quy định này cũng quy định giới hạn tổng trọng lượng của xe đối với xe 2 trục, 3 trục và 4 trục lần lượt là: 16 tấn, 24 tấn và 30 tấn.
Tổng trọng lượng tổ hợp ôtô rơmooc hoặc ôtô sơmi rơmooc gồm: tổng trọng lượng của ôtô kéo hoặc ôtô đầu kéo (tương ứng với tổng trọng lượng xe theo quy định này) và tổng các tải trọng trục xe được kéo theo (tương ứng với các tải trọng trục xe theo quy định này). Như vậy với 1 xe đầu kéo Hyundai 3 trục, khi chở hàng trên đường, đầu xe 24 tấn, được phép kéo theo đến: 21 tấn hoặc 24 tấn sẽ có tổng trọng tải cho phép lên đến 45 tấn hoặc 48 tấn.
Điều 10, Khoản 1 Quy định này nêu rõ: “Xe ôtô thỏa mãn các quy định về giới hạn xếp hàng tại Chương II quy định này và các xe ôtô có thông số kĩ thuật cơ bản theo Quy định kiểu loại phương tiện giao thông cơ giới đường bộ được phép tham gia giao thông(ban hành kèm theo Quyết định số 4597/2001/QĐ-BGTVT ngày 28/12/2001 của Bộ trưởng Bộ GTVT), được lưu hành bình thường trên các tuyến, đoạn tuyến đường bộ quy định tại Điều 9 quy định này. Trừ một số cầu trên QL1, QL1B, QL3, QL18, QL21, QL43, khi lưu hành phương tiện qua các cầu đó phải căn cứ vào biển báo về tải trọng, khổ giới hạn cho phép của cầu, tốc độ và khoảng cách của các phương tiện khi qua cầu.”
Như vậy, có thể hiểu đơn giản là: 1- trên hệ thống đường bộ (được công bố tại Điều 9), những xe không vi phạm về xếp hàng hóa, có tải trọng trong giới hạn cho phép được lưu thông bình thường. 2- Trừ 1 số cầu (chỉ một số), phương tiện lưu thông qua đó phải căn cứ vào biển báo tải trọng cầu (do tải trọng cầu thấp, chưa được nâng cấp đồng bộ với đường).
Biển báo tải trọng cầu được cắm như thế nào?
Tuy nhiên, khi triển khai cắm biển hạn chế tải trọng, Cục Đường bộ VN đã không làm đúng như Quyết định 60/2007/Qđ-Bgtvt của Bộ GTVT. Toàn bộ hệ thống cầu trên các QL và toàn bộ hệ thống đường bộ hiện nay ở Việt Nam, không có cầu nào cắm biển tải trọng cho phép lớn hơn 30 tấn. Một loạt những cây cầu mới được đầu tư xây dựng và đưa vào khai thác đều cắm biển tải trọng giới hạn 30 tấn. Cầu đã khai thác được 1 thời gian cắm biển giới hạn tải trọng thấp hơn 30 tấn, thậm chí có cây cầu lớn trên QL1, đưa vào sử dụng năm 2000, đến nay cắm biển 20 tấn.
Lưu thông qua cầu, giới hạn tải trọng của phương tiện được kiểm soát theo tổng tải trọng. Như vậy, có nghĩa là 1 xe chở hàng hóa, hành khách v.v chỉ được phép qua cầu (những cầu có cắm biển giới hạn tải trọng lớn nhất Việt Nam hiện nay) nếu có tổng tải trọng (gồm tải trọng xe và hàng hóa) từ 30 tấn trở xuống.
Như vậy, đối với những phương tiện có tổng tải trọng lớn hơn 30 tấn, phải là phương tiện chở hàng siêu trường siêu trọng và chở loại hàng hóa đặc biệt (hàng không thể tháo rời), được cấp phép lưu hành đặc biệt (hàng hóa thông thường chở bằng container như đông lạnh, may mặc, lương thực... gọi là hàng rời, không phải hàng hóa đặc biệt, không được cấp phép lưu hành đặc biệt) mới có thể lưu hành qua những cầu “xịn” nhất hiện nay. Cũng có nghĩa là xe tiêu chuẩn quốc tế, chở hàng theo đúng tiêu chuẩn quốc tế quy định, được cơ quan đăng kiểm Việt Nam cho phép, cũng chưa chắc đã được lưu thông trên hệ thống đường bộ đã được đầu tư nâng cấp theo tiêu chuẩn tiên tiến nhất tại Việt Nam.
Xem xét với những trường hợp cụ thể, hiện nay hàng loạt xe container đang bị CSGT, với chiến dịch kiểm tra xử phạt xe quá tải đang được làm rất nghiêm túc, thổi phạt hàng loạt tại Đồng Nai và một số tuyến đường vì có tổng trọng tải vượt quá 30 tấn đi qua cầu. Vì vậy, cần sớm kiểm tra xem xét lại việc cắm biển tải trọng cầu của Cục Đường bộ VN. Nói gì thì nói, hầu hết phương tiện vận chuyển bằng container chuyển chở hàng hóa trong giới hạn thông thường cho phép, đều không thể lưu thông được bình thường, ngay trên những tuyến đường bộ tốt nhất của quốc gia là tình trạng không thể kéo dài.
Được biết, hiện nay Bộ GTVT đang chỉ đạo Cục Đường bộ VN và các cơ quan chức năng của Bộ khẩn trương xem xét, điều chỉnh lại vấn đề này.